กล้วยพัด เป็นพืชชนิดหนึ่งที่มีลักษณะโดดเด่น มีลำต้นคล้ายปาล์ม ใบคล้ายกล้วย กล้วยพัดเป็นพืชในวงศ์เดียวกับปักษาสวรรค์ อย่างไรก็ตาม การจำแนกกลุ่มพืชในวงศ์นี้ยังเป็นที่ถกเถียง บางครั้งก็นำกล้วยพัดไปไว้ในสกุลเดียวกับกล้วย (Musaceae) ก็มี
กล้วยพัดมีความโดดเด่นที่ใบเรียงตั้งขึ้นคล้ายพัดจีน เป็นพืชพื้นเมืองของเกาะมาดากัสการ์ ในมหาสมุทรอินเดีย ส่วนในประเทศไทยนั้น นำพันธุ์เข้ามาปลูกครั้งแรกสมัยสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 เป็นการนำมาโดยคณะสงฆ์จากประเทศศรีลังกา จึงมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า กล้วยลังกา นิยมปลูกตามวัดวาอาราม สถานที่ราชการและในราชวังโบราณต่างๆ ปัจจุบันมีการปลูกกล้วยพัดในสถานที่ต่างๆ มากมาย เพราะมีลักษณะลำต้นไม่ใหญ่เกินไป รูปทรงสวยงาม ดูแลง่าย และไม่ทิ้งกิ่งก้านหรือใบให้เกะกะ
กล้วยพัดเป็นพืชมีเหง้า มีก้านใบยาว ใบสีเข้ม ยื่นดิ่งขึ้นจากโคนต้น ยาวเต็มที่ราว 3 เมตร และกว้างราว 25-50 เซนติเมตร มีเหง้าฝังอยู่ใต้ดิน เมื่อโตขึ้นจึงโผล่พ้นดิน แผ่ใบเป็นสมมาตร รวมความสูงทั้งหมดเต็มที่ 9-18 เมตรเลยทีเดียว ส่วนขนาดลำต้นนั้นมีเส้นผ่าศูนย์กลางราว 30 เซนติเมตร ตรงโคนใบมีลักษณะโค้งอุ้มน้ำได้มากถึง 1 ลิตร ด้วยเหตุนี้จึงมีชื่อในภาษาอังกฤษว่า traveller’s tree หรือ traveller’s palm เพราะนักเดินทางสามารถดื่มน้ำจากหลายๆ ส่วนของพืชชนิดนี้ ทั้งที่ซอกโคนใบ และช่อดอกของกล้วยพัด ได้อย่างดี
ดอกของกล้วยพัดมีสีขาวขุ่น ขนาดเล็ก กระจุกเป็นช่อ มีช่อดอกยาวถึง 30 เซนติเมตร ออกดอกได้ตลอดปี และมีผลสีน้ำตาล ภายในมีเมล็ดสีฟ้า
กล้วยพัดสามารถขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด และหน่อหรือเหง้า สามารถปลูกในดินทรายหรือดินเหนียว ที่มีการระบายน้ำ และมีความชื้นพอสมควร อาจใส่ปุ๋ยบ้างเดือนละครั้ง (18-18-18) ส่วนในช่วงหน้าร้อนอาจให้ปุ๋ยน้อยลง ควรปลูกในสถานที่ที่มีแสงแดดเต็มที่ อาจปลูกในอาคารได้ แต่ควรมีแสงแดดส่องอย่างสม่ำเสมอ แต่อย่าปลูกในที่ที่มีลมพัดแรง หากต้องการใบที่สวย ไม่แตก หรืออาจปลูกให้ต้นไม้อื่นบังลมบ้างก็ได้
กล้วยพัดเติบโตในประเทศไทยได้ดี ด้วยสภาพอากาศและสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม ทั้งยังทนทานต่อโรคและศัตรูพืชชนิดอื่นๆ ด้วย
มีความเชื่อดั้งเดิมในถิ่นกำเนิดของกล้วยพัดว่า หากนักเดินทางไปยืนตรงหน้าต้นกล้วยพัดแล้วอธิษฐาน ขอสิ่งใด ก็จะได้สิ่งนั้นตามความประสงค์
