ชาร์เลอมาญ (อังกฤษ: Charlemagne; ฝรั่งเศส: Charlemagne; เยอรมัน: Karl der Gro?e) (หรือ ชาร์ลมหาราช) (ค.ศ. 742 หรือ ค.ศ. 747 - 28 มกราคม ค.ศ. 814) เป็นกษัตริย์แห่งอาณาจักรแฟรงค์หรือฝรั่งเศสโบราณ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 1311 จนถึงวันสวรรคต เป็นผู้ทำให้จักรวรรดิแฟรงค์รวมเป็นหนึ่งเดียวและเจริญรุ่งเรือง ในปี พ.ศ. 1343 และได้สวมมงกุฎจักรพรรดิของ สมเด็จพระสันตะปาปาลีโอที่ 3 ชาร์เลอมาญเป็นจักรพรรดิองค์แรก ในนาม "จักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์" (Emperor of The Romans) ถือเป็นจักรพรรดิที่ยิ่งใหญ่ที่สุดพระองค์หนึ่งของยุโรปสมัยกลาง
ชาร์เลอมาญเป็นพระโอรสของสมเด็จพระเจ้าเปแปงเดอะชอร์ทแห่งราชวงศ์คาโรแล็งเชียง ทรงร่วมตามเสด็จในกองทัพของพระบิดาในการสู้รบในดินแดนต่าง ๆ ซึ่งทำให้อาณาจักรแฟรงก์ขยายอำนาจไปอย่างกว้างไกล กองทัพของชาวแฟรงก์ได้ช่วยคุ้มครองพระสันตปาปาและกรุงโรมจากการรุกรานของชนเผ่าลอมบาร์ดส์ ทำให้ศาสนจักรสนับสนุนอำนาจของราชวงศ์คาโรแล็งเชียง
ชาร์เลอมาญขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์แห่งชาวแฟรงก์ใน ค.ศ. 768 หลังจากนั้นทรงประกอบพระกรณียกิจตามธรรมเนียมผู้นำนักรบของชนเผ่าแฟรงก์ด้วยการขยายอำนาจของอาณาจักร เริ่มด้วยการผูกมิตรกับชนเผ่าลอมบาร์ดส์ทางตะวันออกเฉียงใต้ด้วยการอภิเษกกับธิดากษัตริย์ลอมบาร์ดส์ ซึ่งจะทำให้พระองค์มีสิทธิเหนืออาณาเขตของพวกลอมบาร์ดส์ด้วย แต่ต่อมาก็เกิดความขัดแย้งระหว่างพระองค์กับพวกลอมบาร์ดส์ พระมเหสีถูกขับออกจากอาณาจักรแฟรงก์ พวกลอมบาร์ดส์ยังพยายามยึดกรุงโรมและควบคุมสันตปาปา ชาร์เลอมาญจึงส่งกองทัพไปช่วยสันตปาปาและมีชัยชนะเหนือพวกลอมบาร์ดส์ อาณาจักรแฟรงก์จึงทำหน้าที่คุ้มครองศาสนจักรที่โรมนับแต่นั้น และสันตปาปาก็ให้การรับรองชาร์เลอมาญในฐานะ "จักรพรรดิแห่งชาวโรมัน" ในพิธีสวมมงกุฎโดย สมเด็จพระสันตะปาปาลีโอที่ 3 ที่มหาวิหารเซนต์ปีเตอร์ในกรุงโรม ในปี 800 ซึ่งหมายถึงการยอมรับว่าชาร์เลอมาญมีฐานะเทียบเท่าจักรพรรดิแห่งจักรวรรดิโรมันในสมัยโบราณและเป็นประมุขเหนือดินแดนอิตาลี ก่อนหน้านั้นชาร์เลอมาญยังทรงขยายดินแดนไปทางตะวันตกเฉียงใต้และสเปนต่อเนื่องจากสมัยพระบิดา และยึดครองเยอรมันใต้หรือบาวาเรีย
จักรพรรดิชาร์เลอมาญทรงเริ่มสร้างความมั่นคงและทำให้อาณาจักรแฟรงก์กลายเป็นอาณาจักรที่เป็นเอกภาพมากขึ้นกว่ายุคก่อน ทรงตั้งราชสำนักที่เมืองแอกซ์ลาชาแปล เริ่มการสร้างพระราชวังและมหาวิหารอาเคิน ที่เมืองอาเคิน ในประเทศเยอรมนีปัจจุบัน เป็นสัญลักษณ์ของการอุปถัมภ์ของอาณาจักรและศาสนจักรนับแต่นั้น โบสถ์วิหารได้รับอิทธิพลทางศิลปะจากกรุงโรม เรียกกันว่าสถาปัตยกรรมแบบโรมาแนสก์ (Romanesque) ชาร์เลอมาญทรงส่งเสริมการศึกษาด้วยการสร้างโรงเรียนหลวง นำพระจากวาติกันมาสอนวิทยาการต่าง ๆ ทำให้ฝรั่งเศสเริ่มก้าวขึ้นเป็นศูนย์กลางการศึกษาและอารยธรรมของยุโรปในเวลาต่อมา ชาร์เลอมาญทรงพยายามขยายพระราชอำนาจของราชสำนักไปยังส่วนต่าง ๆ ของอาณาจักรผ่านการส่งข้าหลวง และการเก็บภาษี แต่เมื่อทรงสวรรคต ราชสำนักก็ไม่อาจควบคุมพื้นที่ส่วนต่าง ๆได้อย่างเต็มที่นัก กลายเป็นปัญหาสำคัญสร้างอาณาจักรที่เป็นเอกภาพในสมัยกลาง หลังสวรรคต อาณาจักรของพระองค์แบ่งแยกให้แก่พระโอรส 3 พระองค์ บางส่วนอยู่ในดินแดนเยอรมนีปัจจุบัน
จักรวรรดิการอแล็งเฌียงคาร์ลที่ 1 มหาราช ? ลุดวิจผู้ศรัทธา ? โลทาร์ที่ 1 ? ลุดวิจที่ 2 ? คาร์ลที่ 2 ? คาร์ลที่ 3 ? กวีโด ? แลมเบิร์ต ? อาร์นัฟ ? ลุดวิจที่ 3 ? เบอร์เรนการ์จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ออทโทมหาราช ? ออทโทที่ 2 ? ออทโทที่ 3 ? ไฮน์ริชที่ 2 ? คอนราดที่ 2 ? ไฮน์ริชที่ 3 ? ไฮน์ริชที่ 4 ? ไฮน์ริชที่ 5 ? โลทาร์ที่ 3 ? ฟรีดริชที่ 1 ? ไฮน์ริชที่ 6 ? ออทโทที่ 4 ? ฟรีดริชที่ 2 ? ไฮน์ริชที่ 7 ? ลุดวิจที่ 4 ? คาร์ลที่ 4 ? ซิกิสมุนด์ ? ฟรีดริชที่ 3 ? มักซีมีเลียนที่ 1 ? คาร์ลที่ 5 ? แฟร์ดีนันด์ที่ 1 ? มักซีมีเลียนที่ 2 ? รูดอล์ฟที่ 2 ? มัททีอัส ? แฟร์ดีนันด์ที่ 2 ? แฟร์ดีนันด์ที่ 3 ? เลโอโปลด์ที่ 1 ? โยเซฟที่ 1 ? คาร์ลที่ 6 ? คาร์ลที่ 7 ? ฟรันซ์ที่ 1 ? โยเซฟที่ 2 ? เลโอโปลด์ที่ 2 ? ฟรันซ์ที่ 2
