ภาษาโภชปุรีเป็นภาษาที่พูดกันแพร่หลายทางตะวันออกเฉียงเหนือของอินเดีย คือทางตะวันตกของรัฐพิหาร ตะวันตกเฉียงเหนือของรัฐฌารขัณฑ์ และบริเวณปุรวัณฉัลของอุตรประเทศรวมถึงทางใต้ของเนปาล ภาษาโภชปุรีมีผู้พูดในกายอานา ซูรินาม ฟิจิ ทรินิแดดฯ และมอริเชียสด้วย ภาษานี้ถือว่าไม่ใช่ภาษาถิ่นของภาษาฮินดี เตรียมจะรับรองสถานะเป็นภาษาประจำชาติอีกภาษาหนึ่ง
ภาษาโภชปุรีมีคำศัพท์คล้ายคลึงกับภาษาสันสกฤต ภาษาฮินดี ภาษาอูรดู และภาษาตระกูลอินโด-อารยันอื่นๆในภาคเหนือของอินเดีย ภาษาโภชปุรีและภาษาใกล้เคียงได้แก่ ภาษาไมถิลีและภาษามคธีเป็นที่รู้จักโดยรวมว่าภาษาพิหาร ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่มภาษาอินโด-อารยันตะวันออกเช่นเดียวกับภาษาเบงกาลีและภาษาโอริยา ภาษาถิ่นของภาษาโภชปุรีมีราว 3-4 ภาษาในภาคตะวันออกของรัฐอุตรประเทศ
จากข้อมูลที่เผยแพร่ในวารสาร Times of India ประมาณว่ามีประชากร 70 ล้านคนในรัฐอุตรประเทศ และมากกว่า 80 ล้านคนในรัฐพิหาร ที่พูดภาษาโภชปุรีเป็นภาษาแม่หรือภาษาที่สอง มีผู้พูดภาษานี้ราว 6 ล้านคนที่อยู่นอกบริเวณที่มีผู้พูดภาษานี้เป็นหลักในรัฐพิหารและปุรวันจัล ได้แก่ ในเนปาล มอริเชียส ฟิจิ ซูรินาม กายอานา อูกันดา สิงคโปร์ ตรินิแดดและโตเบโก เซนต์วินเซนต์และเกรนาดีน สหราชอาณาจักรและสหรัฐ ซึ่งทำให้มีผู้พูดภาษาโภชปุรีทั่วโลกราว 150 ล้านคน การแพร่กระจายของผู้พูดภาษานี้เกิดจากการส่งแรงงานอินเดียไปเป็นแรงงานในต่างแดน ในสมัยที่เป็นอาณานิคมของอังกฤษ
ภาษาโภชปุรีได้รับอิทธิพลจากภาษาอื่นๆมาก ภาษาโภชปุรีในมอริเชียสมีศัพท์ลูกผสมและศัพท์จากภาษาอังกฤษมาก ในขณะที่ผู้พูดในตรินิแดดมีศัพท์จากภาษาในแคริบเบียนปะปนควบคู่ไปกับภาษาอังกฤษ
ในบริเวณที่มีผู้พูดภาษาโภชปุรีมีผู้เกี่ยวข้องกับการสร้างชาติอินเดียและได้รับเอกราชอยู่มากเช่นประธานาธิบดีคนแรก ดร. ราเชนทรา ประสาท ตามด้วยนักการเมืองและนักสิทธิมนุษยชน ดร. กฤษณะ เทพ อุปัธยยา
ภาษาโภชปุรีเป็นหนึ่งในพื้นฐานของการพัฒนาภาษาราชการของอินเดียหลังได้รับเอกราชคือภาษาฮินดี ในศตวรรษที่ผ่านมา ภารเตนฑุ หริสจันทรา ผู้เป็นบิดาของภาษาฮินดีที่เป็นภาษาเขียนได้รับอิทธิพลจากน้ำเสียงและรูปแบบของภาษาโภชปุรีในบริเวณที่เป็นบ้านเกิดของเขา การพัฒนาต่อมาของภาษาฮินดีเกิดขึ้นโดยผู้ที่มีบ้านเกิดในเขตที่มีผู้พูดภาษาโภชปุรีอีกหลายคน
วรรณคดีภาษาโภชปุรีส่วนใหญ่อยู่ในรูปเพลงและดนตรีพื้นบ้าน และกวีนิพนธ์ วรรณคดีที่เป็นภาษาเขียนเริ่มต้นเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 17 ในระหว่างที่เป็นอาณานิคมของอังกฤษ ภาษาโภชปุรีเป็นที่รู้จักในชื่อภาษาของจังหวัดชายแดนภาคเหนือ หลังจากได้รับเอกราช ภาษาโภชปุรีได้มีการปรับเปลี่ยนน้ำเสียงและปรับเปลี่ยนไปตามวิถีชีวิตของชุมชน
การเขียนภาษาโภชปุรีมีความแตกต่างไปในแต่ละกลุ่มชน ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 24 ส่วนใหญ่เขียนด้วยอักษรไกถิและอักษรอาหรับแบบเปอร์เซีย
ภาษาโภชปุรีมีวิธีการออกเสียงที่ต่างกัน เช่น ??? ???? ??? ออกเสียงในภาษาฮินดีเป็น ?? ????? ??? แต่ในภาษาโภชปุรีเป็น ??? ?????? ??? คำว่าความสมบูรณ์ทั้งภาษาโภชปุรีและฮินดีเขียนว่า ???? ภาษาฮินดีออกเสียงเป็น ???? ส่วนโภชปุรีเป็น ????
ในความเห็นของผู้พูดภาษาฮินดีมักมองว่าผู้พูดภาษาโภชปุรีออกเสียงผิด ซึ่งเป็นผลมาจากวิวัฒนาการที่ต่างกันของภาษาที่ใกล้เคียงกันเช่น
ในภาษาโภชปุรี ? เรียก ??? (อาธ) และเมื่อ ? ใช้กับจำนวนที่มากกว่า 2 ใช้ ????? (สาเธ) นำหน้าจำนวนทั้งหมด เช่น 7.30 เรียก ????? ??? (สาเธ สัต) ? เรียก ??? (สวา) และเหลืออีก ? เรียก ???? (เปาเน) เช่น 7.15 เรียก ??? ??? (สวา สัต) 7.45 เรียก ???? ?? (เปาเน สัต) มีชื่อเฉพาะสำหรับ 1.5 , 2.5 , 6 , และ 12 ได้แก่ ???? (เทธ) ????? (อธาอี) ??? ?????? (อาธ ดาร์ซัน) และ ?????? (ดาร์ซัน)
ในเนปาลมีผู้พูดภาษาโภชปุรี 2.5 ล้านคน คิดเป็น 9% ของประชากรเนปาลทั้งหมด ส่วนใหญ่พูดภาษาเนปาลีได้ด้วย ผู้พูดภาษาอวธีและภาษาไมถิลีเข้าใจภาษาโภชปุรีได้เช่นกัน ดังนั้น จำนวนผู้ที่เข้าใจภาษาโภชปุรีได้ในเนปาลอาจมีถึง 12 ล้านคน
สถานีวิทยุบางแห่งในบริเวณที่มีผู้พูดภาษาโภชปุรีอยู่มาก กระจายเสียงเป็นภาษาโภชปุรีด้วย ในกาฐมาณฑุ มีสถานีวิทยุเอฟเอ็มกระจายเสียงเพลงภาษาโภชปุรี บางรายการใช้ภาษาโภชปุรี สถานีวิทยุเนปาลออกอากาศข่าวเป็นภาษาโภชปุรีในเวลา 6.05 PM ตามเวลาท้องถิ่นทุกวัน สถานีโทรทัศน์ออกอากาศเกี่ยวกับวัฒนธรรมของชาวโภชปุรีทุกสัปดาห์ มีหนังสือพิมพ์ภาคภาษาโภชปุรีอย่างน้อย 5 ฉบับ
