มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนีย (อังกฤษ: University of Pennsylvania) (โดยทั่วไปเรียกว่า เพน (Penn) หรือ ยูเพน (UPenn) ) เป็นมหาวิทยาลัยเอกชนชั้นนำของสหรัฐอเมริกา ตั้งอยู่ที่เมือง ฟิลาเดลเฟีย ในรัฐเพนซิลเวเนีย ประเทศสหรัฐอเมริกา ก่อตั้งในปี พ.ศ. 2283 (ค.ศ. 1740) โดยนายเบนจามิน แฟรงคลิน ซึ่งนับว่าเป็นมหาวิทยาลัยเก่าแก่เป็นอันดับ 4 ของสหรัฐอเมริกา และเป็นหนึ่งในสมาชิกไอวีลีก มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียได้รับการยอมรับให้เป็นมหาวิทยาลัยชั้นนำของสหรัฐอเมริกาและของโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มีชื่อเสียงในด้าน การแพทย์ พาณิชยศาสตร์ นิติศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ และสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียนับว่าเป็นมหาวิทยาลัยที่เข้ายากและมีการแข่งขันสูงมากที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศสหรัฐอเมริกา หลักสูตรปริญญาตรีของมหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียได้รับการจัดอันดับให้อยู่ในอันดับที่ 4 ของประเทศ โดยนิตยสารยูเอสนิวส์ (US News & World Report 2010) นอกจากนี้ วิทยาลัยและคณะต่างๆในระดับปริญญาโทและเอกส่วนใหญ่ก็ถูกจัดอยู่ใน Top 10 เกือบทั้งสิ้น ในปัจจุบัน (ปี พ.ศ. 2552) มีนักศึกษาประมาณ 24,599 คน และคณาจารย์กว่า 4,127 คน ในปี พ.ศ. 2553 มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียมีงบประมาณทั้งสิ้น 5.542 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือประมาณ 180,000 ล้านบาท นับเป็นจำนวนมากที่สุดในกลุ่มไอวีลีก
มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียมีจุดกำเนิดมาจาก Charity School of Philadelphia ที่ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1740 (พ.ศ. 2283) ต่อมาในปี ค.ศ. 1749 นายเบนจามิน แฟรงคลิน นักการเมืองผู้ยิ่งใหญ่และผู้นำการปฏิวัติอเมริกามีแนวความคิดที่จะจัดตั้งมหาวิทยาลัยที่มุ่งเน้นการผลิตนักศึกษาเพื่อมาทำงานในภาครัฐและภาคธุรกิจ ซึ่งแตกต่างไปจากมหาวิทยาลัยในยุคนั้นที่เน้นเฉพาะการสอนศาสนาเช่น มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดและมหาวิทยาลัยเยล เขาจึงได้ก่อตั้งมหาวิทยาลัยสมัยใหม่ขึ้น และมีการเรียนการสอนศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ขึ้นเป็นครั้งแรกในสหรัฐอเมริกา โดยพัฒนาจาก Charity School of Philadelphia เป็น Academy of Philadelphia ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น College of Philadelphia และเปลี่ยนเป็น University of the State of Pennsylvania ตามลำดับ ต่อมาในปี ค.ศ.1791 ได้ใช้ชื่อ University of Pennsylvania (มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเซีย) มาจนถึงปัจจุบัน
ในปีค.ศ.1765 ได้มีการจัดตั้งคณะแพทยศาสตร์ (Medical School) ขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศสหรัฐอเมริกา และได้มีการจัดทำหลักสูตรปริญญาตรี (Undergraduate) และการศึกษาวิชาชีพ (Professional Education) ขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศอีกด้วย ด้วยเหตุนี้เอง มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียจึงประกาศตนเป็นมหาวิทยาลัย (University) แห่งแรกของประเทศสหรัฐอเมริกา ต่อมาในปี ค.ศ. 1790 นายเจมส์ วิลสันผู้ร่างรัฐธรรมนูญแห่งสหรัฐอเมริกาได้บรรยายวิชากฎหมายขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศที่มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียภายหลังการจัดตั้งรัฐบาลกลาง ต่อมาได้มีการจัดตั้งคณะนิติศาสตร์ (Law School) และคณะวิศวกรรมศาสตร์ (School of Engineering and Applied Sciences) ขึ้นอย่างเป็นทางการเมื่อปีค.ศ. 1850 และ 1852 ตามลำดับ ต่อมาในปี ค.ศ. 1881 ได้มีการจัดตั้งวอร์ตันสคูล (Wharton's School of Finance and Commerce)ขึ้น นับเป็นคณะพาณิชยศาสตร์แห่งแรกของประเทศสหรัฐอเมริกา
ในปัจจุบัน มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียได้พัฒนามาเป็นมหาวิทยาลัยวิจัยที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของโลก มีวิทยาลัยและคณะต่างๆรวมกันทั้งสิ้นกว่า 12 คณะ
โดยภาพรวม หลักสูตรปริญญาตรีของมหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียได้รับการยอมรับว่าเป็นหนึ่งในหลักสูตรที่เข้ายากที่สุดและมีชื่อเสียงมากที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศสหรัฐอเมริกา โดยนิตยสารยูเอสนิวส์ (US News & World Report 2010) ได้จัดอันดับให้มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียอยู่ในอันดับที่ 4 ของประเทศ (ร่วมกับ MIT และ มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด) โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หลักสูตรปริญญาตรีด้านพาณิชยศาสตร์และการบัญชีของวอร์ตันสคูลได้รับการจัดอันดับให้เป็นอันดับ 1 ของประเทศมาโดยตลอด นอกจากนี้ สาขาวิชาอื่นๆก็ได้รับการจัดอันดับให้อยู่ในระดับ Top 10 ของประเทศเช่นเดียวกัน
มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียมีวิทยาลัยและคณะที่เปิดสอนในระดับปริญญาโทและเอกจำนวน 12 คณะ ได้แก่
วิทยาลัยและคณะต่างๆของมหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียนับว่ามีชื่อเสียงโด่งดังและได้รับการยอมรับในระดับโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียมีชื่อเสียงเป็นพิเศษในด้านพาณิชยศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ การแพทย์ นิติศาสตร์ และ สถาปัตยกรรมศาสตร์ วอร์ตันสคูลหรือคณะพาณิชยศาสตร์ได้รับการจัดอันดับให้เป็น Top 3 ของโลกจากหลายสถาบัน (อันดับ 1 โดยนิตยสาร Financial Times) คณะแพทยศาสตร์ของมหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียเป็นคณะแพทยศาสตร์แห่งแรกของประเทศสหรัฐอเมริกา ปัจจุบันได้รับการจัดอันดับให้เป็นอันดับ 3 ของประเทศ คณะนิติศาสตร์ของมหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนียได้รับการยอมรับว่าเป็นคณะนิติศาสตร์ชั้นนำและเข้ายากมากที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศสหรัฐอเมริกา อยู่ในอันดับ Top 10 ของประเทศทุกปี คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ทันตแพทยศาสตร์ สัตวแพทยศาสตร์ และนิเทศศาสตร์ได้รับการจัดอันดับให้เป็น 1 ใน 5 ของประเทศ นอกจากนี้ คณะนโยบายสังคม และคณะครุศาสตร์ก็ได้รับการจัดอันดับเป็น 1 ใน 10 ของประเทศโดยนิตยสารยูเอสนิวส์ (US News & World Report)
