ออริกาโน

ออริกาโน (อังกฤษ: Oregano; US: /ɔːˈrɛɡənoʊ, ə-/ หรือ UK: /ˌɒrɪˈɡɑːnoʊ/; ชื่อวิทยาศาสตร์: Origanum vulgare) เป็นพืชในสกุล Origanum ที่พบบ่อย อยู่ในวงศ์ Lamiaceae เป็นพืชพื้นเมืองในเขตอบอุ่นและทางตะวันตกและตะวันตกเฉียงใต้ของยูเรเชีย และทะเลเมดิเตอร์เรเนียน

ออริกาโนเป็นพืชในวงศ์เดียวกับมินต์ ใช้เป็นเครื่องปรุงสำคัญในอาหารอิตาลี ใส่ในพิซซา ซอส อาหารจานผักและเนื้อสัตว์ทุกชนิด ใบสด ๆ มีกลิ่นหอมแรงแต่ไม่เท่ากับแบบแห้ง นิยมใช้แบบแห้งในการปรุงอาหารมากกว่า

ออริกาโนเป็นพืชยืนต้นมีเนื้อไม้ ความสูง 20–80 ซม. (8–31 นิ้ว) ลักษณะใบสีเขียวมะกอกรูปใบหอกออกตรงข้ามกัน ยาว 1–4 ซม. (1/2 – 1 1/2 นิ้ว) ดอกมีสีม่วงขนาด 3–4 มม. (1/8 – 3/16 นิ้ว) ผลิช่อในฤดูร้อน บางครั้งถูกเรียกว่ามาจอรัมป่า สามารถเติบโตเป็นฤดูกาลในพื้นที่อากาศหนาวเย็นแต่มักจะไม่รอดในฤดูหนาว ออริกาโนปลูกในต้นฤดูใบไม้ผลิ โดยเว้นระยะห่าง 30 ซม. (12 นิ้ว) ในดินที่ค่อนข้างแห้งและมีแสงแดดจัด มันจะเติบโตในช่วง pH ระหว่าง 6.0 (กรดอ่อน) และ 9.0 (ด่างอย่างแรง) โดยมีช่วงที่ต้องการระหว่าง 6.0 ถึง 8.0 เจริญได้ดีในภูมิอากาศทั่วไป โดยชอบสภาพอากาศที่ร้อนและค่อนข้างแห้ง

ออริกาโนเป็นคำในภาษาสเปนที่เริ่มใช้กลางคริสต์ศตวรรษที่ 18 ชื่อสกุล Origanum เป็นการถอดเป็นภาษาละตินของคำในภาษากรีกโบราณว่า "Ορίγανον" (orī́ganon) ซึ่งเป็นชื่อพืชเครื่องเทศที่บันทึกของฮิปพอคราทีสและอริสโตฟานเนสกล่าวถึงเมื่อประมาณ 400 ปีก่อนคริสตกาล คำนี้เป็นคำผสมที่ประกอบด้วย ὄρος (óros) หมายถึง "ภูเขา" และ γάνος (gános) หมายถึง "ความสว่าง" ดังนั้นจึงแปลว่า "ความสว่างของภูเขา" ชื่อสปีชีส์ vulgare เป็นภาษาละตินหมายถึงทั่วไป นักธรรมชาติวิทยาชาวสวีเดน คาร์ล ฟอน ลินเนีย ตั้งชื่ออย่างเป็นระบบให้กับสปีชีส์ดังกล่าวในหนังสือ Species plantarum ฉบับพิมพ์ครั้งแรก ค.ศ. 1753

ออริกาโนใช้ประกอบการทำอาหาร โดยใช้ส่วนของใบสำหรับปรุงรสชาติ ซึ่งเมื่อตากแห้งจะมีความเข้มข้นของกลิ่นรสมากกว่าใบสด มีรสแบบเอิร์ธโทน, อบอุ่น และขมเล็กน้อย ซึ่งออริกาโนที่มีคุณภาพดีอาจมีรสเข้มข้นจนเกือบทำให้ลิ้นชา แต่พันธุ์ที่ปรับให้เข้ากับสภาพอากาศที่หนาวเย็นอาจมีรสชาติน้อยกว่า ปัจจัยต่าง ๆ เช่น สภาพภูมิอากาศ ฤดูกาล และองค์ประกอบของดิน ส่งผลต่อน้ำมันหอมระเหยที่มีอยู่ และผลกระทบนี้อาจมากกว่าความแตกต่างระหว่างชนิดพันธุ์ย่อยต่าง ๆ สารประกอบทางเคมีที่มีส่วนช่วยในการปรุงแต่งกลิ่นรส ได้แก่ คาร์วาครอล, ไทมอล, ลิโมนีน, ปินีน, โอซิมีน และแคริโอฟิลลีน

เป็นที่นิยมในการใช้เป็นเครื่องเทศหลักของอาหารอิตาลี ความนิยมในสหรัฐเริ่มต้นเมื่อทหารที่กลับมาจากสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้นำ "สมุนไพรพิซซา" กลับมาด้วย ซึ่งกล่าวกันว่าน่าจะรับประทานกันทางตอนใต้ของอิตาลีมาเป็นเวลาหลายศตวรรษ มักใช้กับการอบ, ผัด หรือย่าง ผัก, เนื้อสัตว์ และปลา ออริกาโนเข้ากันได้ดีกับอาหารรสเผ็ดเป็นที่นิยมทางตอนใต้ของอิตาลี ส่วนในภาคเหนือของประเทศมีความนิยมน้อยกว่าเนื่องจากมักนิยมใช้มาจอรัม

ออริกาโนถูกใช้อย่างแพร่หลายในอาหารเมดิเตอร์เรเนียนและอาหารละตินอเมริกา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในอาหารอาร์เจนตินา

ออริกาโนมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูง เนื่องจากมีกรดฟีนอลิกและฟลาโวนอยด์สูง ในการศึกษาในหลอดทดลอง ยังแสดงให้เห็นถึงฤทธิ์ต้านจุลชีพในการต่อต้านเชื้อ Listeria monocytogenes ที่ก่อโรคในอาหาร

ในการแพทย์พื้นบ้านของนอร์เวย์ มีการใช้งานหลายวิธี บันทึกของแพทย์และนักประวัติศาสตร์การแพทย์ Ingjald Reichborn-Kjennerud ระบุว่า "ต้มในไวน์ใช้สร้างความอบอุ่นแก้ภาวะเฉื่อยชาในฤดูหนาวทุกชนิด บดผสมกับน้ำผึ้งสำหรับแก้อาการไอ เปลือกต้นชงดื่มแก้อาการเจ็บคอ, กำจัดพยาธิ และช่วยในการมองเห็น ใบเคี้ยวเพื่อแก้ปวดฟัน"

น้ำมันออริกาโนถูกนำมาใช้โดยแพทย์พื้นบ้านมานานหลายศตวรรษ น้ำมันหอมระเหยสกัดจากส่วนใบของออริกาโน ออริกาโนหรือน้ำมันจากออริกาโนอาจใช้เป็นอาหารเสริม แต่ก็ไม่มีหลักฐานทางคลินิกที่บ่งชี้ผลใด ๆ ต่อสุขภาพ

ในเอเชียกลาง ออริกาโนเป็นพืชน้ำหวานที่ให้ผลผลิตน้ำผึ้งที่มีคุณภาพดี สมุนไพรออริกาโนแห้งใช้ในการเลี้ยงผึ้งเพื่อต่อสู้กับมอดขี้ผึ้งและมด