แคลิฟอร์เนียม (อังกฤษ: Californium) คือธาตุที่มีหมายเลขอะตอม 98 และสัญลักษณ์คือ Cf เป็นธาตุโลหะหนักกัมมันตรังสี มีลักษณะสีเงินวาว อยู่ในกลุ่มแอกทิไนด์ (actinide group) แคลิฟอร์เนียมถูกสังเคราะห์ขึ้นครั้งแรกโดยยิงคูเรียมด้วยอนุภาคแอลฟา (ฮีเลียมไอออน) ธาตุใหม่ที่ได้ตั้งชื่อตามรัฐแคลิฟอร์เนีย Cf-252 เป็นไอโซโทปที่มีครึ่งชีวิตเท่ากับ 2.6 ปี เป็นตัวปลดปล่อยนิวตรอนอย่างรุนแรง และเป็นธาตุกัมมันตรังสีที่อันตรายมาก
คลิฟอร์เนียมค้นพบโดย S.G. Thompson, A. Ghiorso, K. Street และ G.T. Seaborg ในวันที่ 9 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1950 จากผลิตผลที่เกิดจากการระดมยิง 242Cm ปริมาณเล็กน้อย (ไม่ถึงไมโครกรัม) ด้วยฮีเลียมอิออน โดยใช้ไซโคลตรอนขนาด 60 นิ้ว ที่มหาวิทยาลัยแห่งรัฐแคลิฟอร์เนีย เมือง Berkeley นักวิทยาศาสตร์เหล่านี้สามารถแยกธาตุใหม่นี้ออกมาได้โดยวิธีการแลกเปลี่ยนอิออน
ประโยชน์ เนื่องจากแคลิฟอร์เนียเป็นแหล่งนิวตรอนที่มีประสิทธิภาพสูงมาก จึงใช้ประโยชน์ใน neutron moisture gages และใน well-logging (การวิเคราะห์หาปริมาณน้ำและชั้นของ น้ำมัน) ใช้เป็นแหล่งนิวตรอนในการสำรวจโลหะ เช่น ทองคำหรือเงิน เป็นต้น ด้วยความที่เป็นตัวปล่อยนิวตรอนที่ดีมาก ปล่อยนิวตรอน 139 ล้านนิวตรอนต่อนาที จึงเหมาะในการตั้งต้นปฏิกิริยานิวเคลียร์บางอย่างอีกด้วย
ความเป็นพิษ ทำนองเดียวกับธาตุหลังยูเรเนียมอื่น ๆ (ยกเว้นเนปทูเนียม) แคลิฟอร์เนียมเมื่อเข้าสู่ร่างกายมีแนวโน้มไปสะสมที่ไขและโครงกระดูก ทำความเสียหายต่อกลไกการผลิตเซลล์โลหิตแดง ระดับความทนได้ของ 252Cf ในระบบกระดูก คือ 0.04 uCi เกิดการทำลายเนื้อเยื่อจากรังแกมม่าที่ปลดปล่อยออกมา เกิดมะเร็งกระดูก และ มะเร็งตับได้
