โชกุน

โชกุน (ญี่ปุ่น: ?? sh?gun โชงุง ?) เป็นชื่อเรียกตำแหน่งผู้บัญชาการทหารของญี่ปุ่นสมัยโบราณ คำว่าโชกุนเป็นคำย่อของคำว่า เซอิ ไทโชกุน (????? เซอิ ไทโชงุง) ซึ่งมีความหมายว่าแม่ทัพใหญ่ผู้ปราบคนเถื่อน รัฐบาลของโชกุนมีชื่อเรียกว่า บะกุฟุ (??) แปลตรงตัวมีความหมายว่ากระโจมอันเป็นที่ตั้งกองบัญชาการกองทัพในยามสงคราม และอาจจะสื่อถึงอำนาจหน้าที่ของโชกุนในยุคเริ่มแรกว่ามีหน้าที่เพียงชั่วคราวในภาวะสงครามเท่านั้น ตำแหน่งโชกุนถูกยุบเลิกตอนการปฏิรูปเมจิในปี พ.ศ. 2410

ตำแหน่งเซอิไทโชกุน เดิมเป็นตำแหน่งของแม่ทัพที่ถูกส่งไปปราบปรามคนเถื่อนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของญี่ปุ่น ระหว่างยุคนะระถึงยุคเฮอัง ซึ่งในยุคดังกล่าวนอกจากตำแหน่งเซอิไทโชกุนนี้แล้ว ยังมีตำแหน่งอื่นอีกเช่น เซเซไทโชกุน (แม่ทัพใหญ่ผู้ปราบคนเถื่อนภาคตะวันตก) เป็นต้น แต่หลังจากที่มินะโมะโตะ โนะ โยะริโตะโมะ ปราบดาตนและตั้งรัฐบาลที่มีโชกุนปกครองเป็นครั้งแรกที่คะมะกุระแล้ว ความหมายของคำว่าโชกุน ก็เปลี่ยนเป็นตำแหน่งหัวหน้ารัฐบาลทหารแทน ส่วนการสืบทอดตำแหน่งโชกุนนั้น ในช่วงแรกจะแต่งตั้งโดยพระบรมราชโองการขององค์จักรพรรดิ ส่วนในยุคหลังตั้งแต่สมัยยุคคะมะคุระเป็นต้นมา ตำแหน่งโชกุนได้กลายเป็นตำแหน่งสืบตระกูล ถึงแม้ว่าจะรับพระบรมราชโองการแต่ก็เป็นแต่เพียงในนามเท่านั้น เพราะในความเป็นจริงอำนาจของโชกุนในยุคหลังจะมีมากกว่าอำนาจของราชสำนัก นอกจากนี้ เวลาติดต่อกับต่างประเทศ เช่น จีน ประเทศเหล่านั้นก็จะถือว่าโชกุนเป็นผู้ปกครองประเทศญี่ปุ่น ในรัชสมัยจักรพรรดิเมจิ มีการล้มล้างระบอบโชกุนทำให้ระบอบโชกุนล่มสลายและอำนาจการปกครองทั้งปวงไปอยู่ที่องค์จักรพรรดิ